Ὁ ὅρος «φοβία» ἀναφέρεται ἤδη ἀπό τόν Ἱπποκράτη. Μέ τόν ὅρο «φοβία» ἤ «φοβική νεύρωση» δηλώνεται ὁ φόβος ἑνός ἀτόμου, ὁ ὁποῖος συνεχίζει νά ὑφίσταται, παρόλο πού ἐνδεχομένως στήν πραγματικότητα δέν ὑπάρχει ἀληθινός κίνδυνος. Οὐσιαστικά πρόκειται γιά μία ἀγχώδη διαταραχή, πού χαρακτηρίζεται ἀπό ἕναν ἔντονο, ἐπίμονο καί παράλογο φόβο, γιά κάποιο ἀντικείμενο, ζῶο, χῶρο ἤ κατάσταση, πού δέν μπορεῖ νά ὑπερνικηθεῖ παρά μόνον ἀποφεύγοντας τό φοβικό ἀντικείμενο.

Ἄν χρειαστεῖ  ἕνα ἄτομο ἤ ἀναγκαστεῖ νά ἀντιμετωπίσει τό φοβικό ἀντικείμενο πού θεωρεῖ ἐπικίνδυνο, τό φοβικό ἄτομο καταλαμβάνεται ἀπό τρομερό ἄγχος ἤ ἀκόμη καί πανικό, πού συνοδεύεται ἀπό διάφορα νευροφυτικά συμπτώματα.

Ὑπάρχουν πολλές μορφές φοβίας. Μερικές εἶναι εὐρέως γνωστές, ὅπως ἡ κλειστοφοβία, ἐνῶ ἄλλες ὄχι, ἀφοῦ εἶναι ἀρκετά «περίεργες». Ὅσον ἀφορᾶ γενικά τίς περίεργες φοβίες, ἔχει ἀποδειχθεῖ πώς ἔχει «ἐφευρεθεῖ» φοβία σχεδόν γιά ὁ,τιδήποτε. Κι ὅσο ἀστεῖες κι ἄν μᾶς φαίνονται, οἱ πάσχοντες ὑποφέρουν ἀπό αὐτές.

Παράλληλα, εἶναι γνωστό ὅτι, ὁ φόβος ἀποτελεῖ τό πιό ἀποτελεσματικό ἐργαλεῖο χειραγώγησης.

Τό ἄγχος καί ὁ φόβος εἶναι περισσότερο θανατηφόρα ἀπό τήν πανούκλα πού βιώνουμε.

Τίς περισσότερες φορές ὁ φόβος μήπως συμβεῖ τό χειρότερο εἶναι χειρότερος ἀπό τό νά συμβεῖ τό χειρότερο..!

Συλλογικά καί ἀτομικά ὅλοι κάτι φοβόμαστε: τή χρεοκοπία, τήν ἀπόλυση, τήν κατάρρευση τοῦ εὐρώ, τούς ἰούς, τούς χωρισμούς….

Ὁ φόβος ὅμως, δυστυχῶς, εἶναι τό πιό ἀποτελεσματικό ἐργαλεῖο πολιτικῆς καί ὄχι μόνο χειραγώγησης. Τό δηλητήριο πού παραλύει τή δράση καί τήν ἀντίσταση στήν ἐπέλαση ὁποιασδήποτε ἐξουσίας.

Ἡ ὑπερβολική ἀνησυχία ὁδηγεῖ σέ ἀκινησία.

Ἄν ἀρχίσουμε νά ζοῦμε, στή στιγμή ὁ φόβος ἐξαφανίζεται.

Ὁ φόβος ἐπίσης προέρχεται ἀπό τήν ἀνασφάλειά μας γιά τό αὔριο.

Τό αὔριο ὅμως πάντα θά εἶναι ἀνασφαλές. Ἡ ζωή εἶναι ὄμορφη ἐπειδή εἶναι ἀνασφαλής. Ἡ ἀνασφάλεια χρωματίζει μέ ὀμορφιά τή ζωή μας.

Ἡ ζωή εἶναι ὄμορφη γιατί ἔχει ἀνατροπές. Δέν εἶναι δεδομένη. Ἡ ζωή εἶναι ὄμορφη γιατί ὑπάρχει ὁ θάνατος. Ἡ ζωή ἔχει ἀξία γιατί μπορεῖ νά χαθεῖ.

Κίνδυνοι ἀνύπαρκτοι ἤ κίνδυνοι ἄλλοτε λιγότερο κι ἄλλοτε περισσότερο ὑπαρκτοί (π.χ. ἀτύχημα, ἀσθένεια, γηρατειά, μόλυνση, κοινωνική ἀπόρριψη λόγω ἐμφάνισης) προβάλλονται, συνήθως μεγεθυνόμενοι, ὥστε νά προκληθεῖ τό συναίσθημα τοῦ φόβου στούς ὑποψήφιους καταναλωτές.

Ταυτόχρονα παρέχεται σέ πολλούς  ἡ ἐλπίδα πώς ἡ συστηματική ἀγορά καί χρήση ἑνός προϊόντος (π.χ. φάρμακο, τρόφιμο, καλλυντικό, ἀπολυμαντικό) ἤ μίας ὑπηρεσίας (π.χ. ἀσφάλεια ζωῆς ἤ ὑγείας, συνδρομή σέ γυμναστήριο ἤ σέ πρόγραμμα διατροφῆς) μπορεῖ νά μειώσει ἤ καί νά ἐξαλείψει τόν ἀντίστοιχο κίνδυνο, ἐξασφαλίζοντας ὑγεία, μακροζωία, νιᾶτα, ὀμορφιά καί δημοφιλία.

Ἡ πιό ἀποτελεσματική ὅμως χρήση τοῦ μηχανισμοῦ αὐτοῦ (ΦΟΒΟΣ ἐναλλάξ μέ ΕΛΠΙΔΑ) καί ταυτόχρονα ἡ λιγότερο ἔντιμη ἀλλά καί ἡ πλέον ἐπικερδής, γίνεται στόν χῶρο τῆς πολιτικῆς ἤ ἀκριβέστερα στόν χῶρο νομῆς τῆς ἐξουσίας.

Προκειμένου πολιτικό-οἰκονομικά «ἱερατεῖα» καί κόμματα νά κατακτήσουν ἤ νά διατηρήσουν τήν ἐξουσία, ἐξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τήν δημοκρατική τους νομιμοποίηση, τό ἐκλογικό σῶμα τίθεται ἐνώπιον διλημμάτων καί ἐπιλογῶν πού φορτίζονται ἐντέχνως μέ τά συναισθήματα τοῦ φόβου καί τῆς ἐλπίδας. 

Ἔτσι ἡ χειραγώγηση τῶν ἐκλογέων καθίσταται εὐκολότερη, ἀφοῦ οἱ περισσότεροι ὑποπίπτουν στήν παγίδα καί προσεγγίζουν τά πολιτικά ζητήματα, ὄχι μέ τήν λογική, ἀλλά μέ τό συναίσθημα τοῦ φόβου, γεγονός πού διευκολύνει τόν σχηματισμό μίας ἐκλογικῆς μάζας, ἀγόμενης καί φερόμενης πιά ἀπό τόν φόβο καί τήν ἐλπίδα.

Ὁ Σενέκας, διάσημος Ρωμαῖος Στωικός φιλόσοφος, εἶπε:

Timendicausa est nescire. πού σημαίνει: ἡ αἰτία τοῦ φόβου εἶναι ἡ ἄγνοια.

Ποιά ἄγνοια; Ἡ ἄγνοια ὅτι τά πάντα συμβαίνουν στή ζωή μας γιά ἕναν μοναδικό λόγο. Γιά νά μᾶς ἀφυπνίσουν ἀπό τόν λήθαργό μας.

Γιά νά πονέσουμε, ἔτσι ὥστε μέσα ἀπό τόν πόνο νά ἀναγκαστοῦμε νά φέρουμε στήν ἐπιφάνεια τήν ἀληθινή μας φύση. 

Ἀφορμή γιά αὐτό τό ἄρθρο πῆρα, ἔχοντας τήν πεποίθηση, ὅτι ὅσοι ἐπιλέγουν νά ἐμβολιαστοῦν τό κάνουν ἀπό τόν φόβο τοῦ θανάτου, πειθόμενοι ὅτι ἔτσι τούς ἐξασφαλίζουν μακροζωία τά διάφορα σκευάσματα.  

Μήπως ὅμως ἀπό ἄλλης φύσης φόβο δέν ἐνεργοῦν  καί ὅσοι δέν ἐμβολιάζονται; Μήπως αὐτοί ἀποφεύγουν νά ἐμβολιαστοῦν ἐπειδή δέν γνωρίζουν τίς τυχόν παρενέργειες ἀπό σκευάσματα μή ἐπαρκῶς ἠλεγμένα καί μή ἔχοντα ἀσφαλῆ ἔγκριση; 

Γιατί ἄραγε ὁ φόβος τῶν πρώτων εἶναι δικαιολογημένος καί ὁ φόβος τῶν δεύτερων ἀδικαιολόγητος, μέ ἀποτέλεσμα ἡ πολιτεία νά τούς τιμωρεῖ μέ ἀναστολή ἐργασίας καί μισθοδοσίας, ἀποκλεισμό ἀπό πάσης φύσεως ἀθλητικές δραστηριότητες, ἀπό τήν χαρά τῆς ἑστίασης καί τόσες ἄλλες πού ἀνακοινώνονται καθημερινά; 

Γεμάτα τά κοινωνικά δίκτυα  μέ τά τῆς ἐπικαιρότητας τά ὁποία δέν προάγουν κάν τήν ἐνημέρωση, παρά μόνο τόν φόβο, δηλητήριο πού ἀποστρέφομαι. Τί ὡραῖα πού θά ἦταν ἄν μπορούσαμε νά τόν ἐξαλείψουμε ἀπό τή ζωή μας, ἀφοῦ  ὁδηγεῖ, μέ μαθηματική ἀκρίβεια,  στήν ἀσθένεια, δηλαδή σέ μία ψυχωτική διαταραχή καί σέ φανατικές συγκρούσεις ὅσων πάσχουν ἀπό τή μία ἤ τήν ἄλλη φοβική κατάσταση! 

Πιστεύω ὅτι τό σύστημα χρησιμοποιεῖ τόν φόβο γιά νά μᾶς καταστήσει μαριονέτες του!

Κάποιοι πιστεύουν ὅτι τό ἀντίθετο συναίσθημα τῆς Ἀγάπης εἶναι τό μῖσος. Αὐτό δέν εἶναι ἀλήθεια: Ὁ ἀντίποδας τῆς Ἀγάπης εἶναι ὁ φόβος! 

Ἡ ἐπιβολή διοικητικῶν προστίμων πού ὁδηγοῦν στήν ἐξαθλίωση τῶν πολιτῶν δέν ἀποτελεῖ λύση γιά τήν ἀντιμετώπιση τοῦ εὔλογου φόβου τῆς δεύτερης ὁμάδος τῶν πολιτῶν. 

Συμπεράσματα: 

Στίς μέρες μᾶς ζοῦμε ὅλοι μέ φόβο γιά τό τί θά ξημερώσει. Φόβο γιά τό ἄγνωστο. Φόβο γιά τό μέλλον, φόβο γιά τό παρόν. Φόβο γιά πολέμους, φόβο γιά ἀρρώστιες, φόβο γιά οἰκονομικά. Φόβο μήπως ὁ κορωνοϊός χτυπήσει τήν πόρτα μας, φόβο ἄν θά πεθάνουμε ἀπό τό ἐμβόλιο. Φόβο ἄν πεθάνουμε ἐπειδή ἐπιλέξαμε νά μήν κάνουμε τό ἐμβόλιο. Φόβο γιατί οἱ ἀνεμβολίαστοι τιμωροῦνται αὐστηρά, νοσοῦν καί πεθαίνουν καί αὐτοί. Φόβο γιά τό ἄν θά συμβεῖ, τό ἕνα, τό ἄλλο…

Ἔτσι περνᾶνε οἱ μέρες μας πιά. Γεμάτες φόβο. Φόβο καί μιζέρια.

Δέν εἶναι ὅμως  ζωή αὐτή ….

Κουράστηκα νά φοβᾶμαι. Κουράστηκα.

Σκεφτεῖτε σᾶς παρακαλῶ ὅσοι διαβάζετε αὐτό τό ἄρθρο, ἐμβολιασμένοι καί ἀνεμβολίαστοι, γιά μία μόνο στιγμή. Ἀγάπη εἶναι νά νοιαζόμαστε ὁ ἕνας γιά τόν ἄλλο σέ ὅποια κατηγορία καί ἄν ἀνήκουμε. Χωρίς διχόνοια, χωρίς τιμωρίες καί χωρίς νά διεκδικοῦμε τό ἀλάθητο τοῦ Πάπα … πού ἀτυχῶς μᾶς ἐπισκέφθηκε προσφάτως καί «φοβᾶμαι» ὅτι θά συνοδεύσουν τήν Πατρίδα μας καί ἄλλα δεινά, ὅπως ὅταν ξαναῆρθε…

Ἄν τό ἐμβόλιο εἶναι πραγματικά ἡ λύση γιά τήν ἀντιμετώπιση τῆς ἀσθένειας τῆς ἐποχῆς, τότε μέ ἐπιχειρήματα καί ἀντιπαράσταση ἀξιόλογων ἐπιστημόνων «ἔνθεν κἀκεῖθεν», χωρίς στεῖρες προσβλητικές ἀντιπαραθέσεις θά πεισθεῖ ὁ κάθε δύσπιστος νά κάνει τό ἐμβόλιο ἤ θά ἐμμείνει νά μήν τό κάνει. Μέ Ἀγάπη καί χωρίς πειθαναγκασμούς καί τιμωρίες. Μέ Ἀγάπη ἀποδεχόμαστε τόν συνάνθρωπό μας, ὡς ἕνα καί μοναδικό πρόσωπο πλασμένο «κατ’ εἰκόνα καί ὁμοίωσιν» τοῦ μόνου καί  ἀληθινοῦ Θεοῦ πού μᾶς ἔχει δώσει τό ἀναφαίρετο δικαίωμα τῆς ἐλεύθερης ἐπιλογῆς,  πού εἶναι ἄλλωστε καί συνταγματικά κατοχυρωμένο. 

Ἀναγνώστης Οἰκονομόπουλος

ΥΓ - Γιά ὃσους ἐνδιαφέρονται, στό Παράρτημα ἀκολουθοῦν καί οἱ νομικές προεκτάσεις τοῦ φόβου καί ἡ ἐπίδρασή του στό ἀκαταλόγιστο μίας ἀξιόποινης ἐνέργειας.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

 Ὁ φόβος στό ποινικό Δίκαιο

Κυρίαρχη θέση στό Ποινικό Δίκαιο κατέχει ἡ ἀρχή τῆς ἐνοχῆς. Σύμφωνα μέ τήν ἐν λόγω ἀρχή, ἡ ποινή μπορεῖ νά ἐπιβληθεῖ μόνον ἐφόσον ἡ ἐγκληματική συμπεριφορά καταλογίζεται προσωπικῶς σέ ἐκεῖνον πού τήν τέλεσε. Κατοχυρώνεται στό ἄρθρο 14ΠΚ, ἀλλά καί στό Σύνταγμα, στά ἄρθρα 2 πάρ.1 καί 5 πάρ.1. Εἶναι γεγονός πώς χωρίς τόν καταλογισμό, δέ θά ὑπῆρχε σύνδεσμος μεταξύ τῆς ποινῆς καί τῆς προσωπικότητας τοῦ κατηγορουμένου. Μόνο μέ τόν καταλογισμό τό πρόσωπο πού τέλεσε τήν ἀξιόποινη πράξη εἶναι καί ὑπαίτιο. Ἡ ποινική εὐθύνη του, λοιπόν, γιά τήν πράξη γίνεται μέ αὐτόν τόν τρόπο προσωπική.

Μεγάλη σημασία λοιπόν ἔχει ἐάν ὁ δράστης εἶναι ἱκανός γιά καταλογισμό ἤ ὄχι. Κατά τό ἄρθρο 34ΠΚ, ἡ πράξη δέν καταλογίζεται στόν δράστη ἐάν κατά τή διάρκεια τέλεσης τῆς ἐνέργειας δέν εἶχε τήν ἱκανότητα νά ἀντιληφθεῖ τό ἄδικό της πράξης του ἤ ἀδυνατοῦσε νά ἐνεργήσει σύμφωνα μέ τήν ἀντίληψή του γιά τό ἄδικο αὐτό, λόγω ψυχικῆς ἤ διανοητικῆς διαταραχῆς ἤ διατάραξης τῆς συνείδησης. Τό ἄρθρο 34ΠΚ λοιπόν καθιερώνει τή λεγόμενη ἀνικανότητα πρός καταλογισμό.

Ὁ δράστης θά μποροῦσε νά θεωρηθεῖ ἀκαταλόγιστος στίς περιπτώσεις πού παρουσιάζει ψυχωτική διαταραχή μέ παραγωγικά συμπτώματα, ὅπως παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις, καί ἀποδιοργανωμένο λόγο, πού ἀλλοιώνουν τήν πραγματικότητα ἤ ὅταν πάσχει ἀπό ἔκπτωση τῶν νοητικῶν λειτουργιῶν σέ σημεῖο πού ἀδυνατεῖ νά κατανοήσει τό περιεχόμενο βασικῶν ἐννοιῶν ἤ εἰδικῶν ἐννοιῶν πού συνδέονται μέ τήν εἰδική ὑπόσταση τῶν ἀδικημάτων πού διαπράττει ἤ ἐν γένει ὅταν δέ μπορεῖ νά κατανοήσει ὅτι ἡ πράξη του ἀποδοκιμάζεται ἀπό τό δίκαιο.

Ἰδιάζουσα περίπτωση ἱκανότητας πρός καταλογισμό ἀποτελεῖ ἡ ἐλαττωμένη ἱκανότητα πρός καταλογισμό κατ’ ἄρθρο 36ΠΚ. Σύμφωνα μέ τή θεωρία τοῦ Ποινικοῦ Δικαίου, ὁ δράστης στήν περίπτωση αὐτή εἶναι κατ’ ἀρχήν ἱκανός πρός καταλογισμό, ἀλλά πρέπει νά καταβάλει γιά τή συμμόρφωσή του σημαντικά μεγαλύτερη προσπάθεια πνεύματος καί βούλησης σέ σύγκριση μέ τό μέσο ἄτομο.

Ὁ δράστης μέ μειωμένο καταλογισμό παρουσιάζει νοητική ἔκπτωση σέ βαθμό πού τοῦ ἐπιτρέπει νά ἔχει μία ἁδρή ἀντίληψη τοῦ ἄδικου χαρακτήρα τῆς πράξης, περιορίζοντας, ὅμως, σημαντικά τή δυνατότητα κατανόησης ὅλων τῶν παραμέτρων ἤ ὅταν παρατηρεῖται αἰφνίδια ἔξαρση ἑνός συναισθήματος ἤ ἑνός αἰσθήματος μέ δυσάρεστη χροιά, μίας παρόρμησης, ὅταν προβαίνει στήν ἄδικη πράξη κατόπιν ἐκδήλωσης ἔντονου φόβου, πόνου, ἄγχους ἤ ὀργῆς.

Ὁ δράστης μέ ἐλαττωμένη ἱκανότητα πρός καταλογισμό μπορεῖ, σέ ἀντίθεση μέ τήν ἀνικανότητα γιά καταλογισμό, νά κριθεῖ ἔνοχος γιά μία πράξη καί ἐπακόλουθα νά τιμωρηθεῖ γιά τήν διενέργεια αὐτῆς. Ἡ προαναφερθεῖσα ὅμως δυσκολία του ὡς πρός τή συμμόρφωσή του ἐπιβάλλει τήν ἐπιεικέστερη ποινική του μεταχείριση μέ τήν ἐπιβολή ἐλαττωμένης ποινῆς σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 83ΠΚ. Εἶναι ἀπαραίτητο ἡ μείωση τῆς ἱκανότητας γιά καταλογισμό νά ὀφείλεται σέ μία ἀπό τίς περιπτώσεις πού ἀναφέρθηκαν στό ἄρθρο 34ΠΚ: ψυχική ἤ διανοητική διαταραχή ἤ διατάραξη τῆς συνείδησης.

Καταλυτικό ρόλο στήν ἀπόφαση τοῦ δικαστηρίου διαδραματίζει ἡ συμβολή τοῦ ψυχιάτρου, καθώς ἡ τελική δικαστική κρίση βασίζεται σέ πολύ μεγάλο ποσοστό στή βαρύτητα τῆς ψυχικῆς διαταραχῆς. Εἶναι ἀπαραίτητη ἡ διάγνωση τῆς διαταραχῆς ἤ τῆς διατάραξης τῆς συνείδησης καί στή συνέχεια ὁ προσδιορισμός τῆς ἔντασης καί τῆς ἔκτασης αὐτῆς, μέ ἀπώτερο στόχο νά διαπιστωθεῖ ἐάν τά δεδομένα μποροῦν τελικά νά ὁδηγήσουν σέ ἐλαττωμένη ἱκανότητα πρός καταλογισμό ἤ ὄχι. Καί αὐτό γιατί τό ἄρθρο 36ΠΚ ἀναφέρει ρητά πώς ἡ ἱκανότητα πρός καταλογισμό πρέπει νά ἔχει μειωθεῖ «σημαντικά», σέ ἀντίθετη περίπτωση δέν δύναται νά κριθεῖ ὁ δράστης μειωμένα καταλογιστός.

Πάγια νομολογία τῶν ἑλληνικῶν δικαστηρίων εἶναι ὅτι ἐάν στήν ἀπόδειξη προκύψει ἀμφιβολία ὡς πρός τήν «ἔνταση» τῆς ὑφιστάμενης διανοητικῆς–ψυχικῆς ὑγείας τοῦ κατηγορουμένου, ὁ δικαστής ὀφείλει δικονομικά νά ἐπιλέγει τή λύση τοῦ ἀκαταλόγιστου, ὅπως ἀκριβῶς ἐπιτάσσει ἡ ἀρχή in dubio pro reo, δηλαδή «ἡ ἀμφιβολία εἶναι ὑπέρ τοῦ κατηγορουμένου», καί ὄχι νά συμβιβάζεται μέ τό ἄρθρο 36ΠΚ.

Ἡ ἔνταξη τοῦ καταλογισμοῦ στήν ἔννοια τοῦ ἐγκλήματος δέν εἶναι τυχαία. Ἀποτελεῖ ἀξίωση τῆς σύγχρονης συνείδησης τοῦ δικαίου. Καί αὐτό ἀποδεικνύεται καί ἀπό τή συνταγματική κατοχύρωση τοῦ σεβασμοῦ στήν ἀξία τοῦ ἀνθρώπου. Μέ τήν ἀρχή τῆς ἐνοχῆς, ἀναδεικνύεται ἡ προσωπική εὐθύνη τοῦ δράστη ὅσον ἀφορᾶ τήν ἀξιόποινη πράξη πού τέλεσε. Ἡ ψυχιατρική κατάσταση τοῦ δράστη ἀποτελεῖ ἐξαιρετικά σημαντική παράμετρο καί ὀρθῶς ὁ νομοθέτης ἔχει συμπεριλάβει στό ἄρθρο 34ΠΚ, στό ὁποῖο παραπέμπει τό ἄρθρο 36ΠΚ, ὁρισμένα κριτήρια προκειμένου νά ἀποδοθεῖ δικαιοσύνη, λαμβανομένου ὑπόψη τοῦ προσωπικοῦ συνδέσμου μεταξύ τοῦ δράστη καί τοῦ ἐγκλήματος.